Зошто и како настанува замор и како да го препознаете?
Што е замор и зошто се појавува?
Заморот е несакан ефект на секоја човечка активност што ја намалува неговата работна продуктивност и негативно влијае на неговиот однос кон работата. Заморот е всушност мешавина од субјективни чувства и објективни промени кои влијаат на работата.
Во однос на видот на работата, заморот може да биде психолошки, како резултат на интелектуална работа, или физички феномен, како резултат на физички напор на одделни мускулни групи или на целото тело (општ замор).
Во однос на стапката на почеток, разликуваме акутен и хроничен замор. Првите знаци на замор честопати е тешко објективно да се утврдат, а токму тоа е важно за оние занимања кои бараат голема концентрација. Некои знаци на замор се акумулираат незабележливо и се покажуваат дури по долго време.
Теории за потеклото на замор
Класичните теории го локализираат заморот претежно периферно во активниот орган и веруваат дека причината за замор се локални (првенствено хемиски) промени. Тоа се:
- Теорија на интоксикација, односно акумулација на производи на распаѓање за време на работата
- Теорија на асфиксија: недостаток на кислород неопходен за распаѓање
- Теорија на исцрпеност: недостаток на супстанции чие распаѓање дава енергија за извршување на работата.
Денес, повеќето автори веруваат дека главната компонента на замор се сложените промени во централниот нервен систем, чија природа сè уште е непозната. Се претпоставува дека тоа се промени во ретикуларната и лимбичната сфера на мозокот кои го регулираат целокупното ниво на мозочна активност и, според тоа, функционалната состојба на целиот организам.
Доколку забележавте:
– намалување на критичноста во работата,
– слабеење на вниманието,
– промена во однесувањето и расположението (раздразливост, полесна возбуда, конфликти со луѓе од околината), потоа се појавуваат субјективни знаци на замор.
Објективните знаци на замор се манифестираат во:
– намалување на работните перформанси,
– спонтани прекини на работната активност,
– чести промени во брзината на работа,
– функционални промени на различни органи (зголемена потрошувачка на енергетски резерви),
– нарушувања на психомоторната активност (послаба координација на движењата, појава на непотребни движења при работа).
Што најчесто доведува до замор?
– лоша организација на работата,
– несоодветно работно место,
– долга и напорна работа,
– несоодветна исхрана,
– болест на работниците,
– недостаток на мотивација за работа,
– лоши меѓучовечки односи во работниот тим i
– незадоволство во приватниот живот
Избегнувајте прекувремена работа
Бројни студии за врската помеѓу работното време и заморот покажаа дека колку е пократок работниот ден, толку е поголема спонтаната брзина на работа. Во текот на долгиот работен ден, работникот активно се брани од замор со почести прекини и побавно темпо на работа. Продолжувањето на работното време значително го зголемува негативниот ефект на заморот. За време на замор, продуктивноста е мала, а потрошувачката на енергија се зголемува. Затоа бенефитот од скратувањето на работното време е поголем колку е потешка работата и толку позаморна.
Акумулацијата на замор со текот на годините доведува до трошење на телото и го скратува работниот век. Поради оваа причина не се препорачува прекувремена работа бидејќи неминовно доведува до акумулација на замор и исцрпеност на организмот. Спречувањето на замор е еден од најважните проблеми на психофизиологија на работата.