Престојот во природа, особено меѓу ниската вегетација, е поврзан со ризик од можен контакт со крлежи. Kрлежите имаат сезонска активност. неопходни се поволна температура и влажност. Најбројни се во пролет и почетокот на летото, а може да се најдат и во рана есен, во зависност од климатските и еколошките услови.
Најраспространет вектор во Европа е шумскиот крлеж (Ixodes ricinus) кој ја пренесува бактеријата Borrelia burgdorferi која предизвикува Лајмска болест (борелиоза), вирусот на менингоенцефалитис што го пренесува крлежот , и поредок кучешкиот крлеж (Rhipicephalus sanguineus) кој ја пренесува рикеција што предизвикува медитеранска пегавата треска која е поризична за луѓето.
Крлежите се среќаваат на лисја и гранки од грмушки, ниска вегетација висока до еден метар, во грмушки, најмногу во приземниот слој на шумите. Најчесто се заразуваат кога се хранат со шумски животни и глодари, а со убодот може да ја пренесат инфекцијата и на луѓето, доколку се најдат во нивната природна средина.
Лицата кои професионално или рекреативно често поминуваат време во природа во области каде што крлежите се природни жаришта, како што се шумари, шумски работници, војници, ловци, планинари, туристи итн., спаѓаат во ризична група изложена на крлежи.
Нема да почувствувате кога ќе ве убоде крлеж, бидејќи крлежите се адаптирани да останат прикачени на своите домаќини одредено време, за разлика од коњските муви, чиј убод е болен или, пак, на комарците, чиј убод веднаш почнува да ве чеша. Затоа стриктно се препорачува да се проверите себеси, вашето семејство и миленичето, откако ќе посетите предели каде што најчесто има крлежи.
Ризикот од изложеност на заразни болести кои ги пренесуваат крлежите може да се намали со мерките што ви ги пренесуваме подолу.
Препорачани мерки за лична заштита се:
- Доколку престојувате во место каде има крлежи, носете облека која нема да остава откриени делови од телото – покријте ги рацете, нозете и другите експонирани делови – врат, глава. Краевите на панталоните вовлечете ги во чорапите, блузите/кошулите со долги ракави закопчајте ги до горе! Испрскајте ја облеката со спреј на база на синтетски пиретроид – перметрин или употребете купена, специјално третирана со перметрин облека, за да се намали можноста за закачување на крлежите на облеката. Внимавајте да не прскате од спрејот на кожата на откриените делови од телото! Дополнителна заштита ќе ви обезбедат репелентите против крлежи и инсекти кои содржт диетилтолуамид (ДЕЕТ), а кои можат да се нанесуваат на гола кожа. За постигнување на максимален ефект, нанесувајте репелент на секои 1-2 часа, ако престојот во ризични предели е подолготраен (поновите хемиски производи овозможуваат заштита од 8-12 часа). Употребувајте ги според пропишаното упатство, бидејќи при честа и ексцесивна употреба кај деца, иако ретко, можни се несакани ефекти во смисла на сериозни невролошки компликации
- Избегнувајте облека со темна боја (на која крлежот потешко се гледа) и материјали како волна и др, бидејќи крлежите полесно се закачуваат за нив.
- Пешачете по обележаните патеки.
- Откако ќе се вратите од природа, пресоблечете се и внимателно прегледајте го целото тело (со помош на огледало или друго лице да ги прегледате ненабљудливите делови од телото). Обично има доволно време за ова, бидејќи штом крлежот ќе стигне до домаќинот, долго време (неколку часа) „шета“ барајќи соодветно место за каснување.
- Проверете дали имате крлежи на вашата кожа или облека за да ги отстраните што е можно поскоро, а особено пребарувајте ги деловите од телото со понежна кожа (зад увото, тилот, препоните, градите, пазувите, пределот зад колена, папок…).
- Кај децата, крлежот често се наоѓа на главата – бидејќи детето е пониско и повеќе игра на трева од возрасните, па полесно е да собере крлеж со главата или горниот дел од телото.
- Туширајте се по враќањето од природа.
Третман за каснување од крлеж
Ако сте забележале крлеж на вашата кожа, важно е да го отстраните што е можно поскоро – ризикот од инфекција е поголем колку подолго е прикачен крлежот. Полесно е да се отстрани во првите неколку часа по инјектирањето.
Измијте ги рацете, избришете ја пинцетата со антисептик и веднаш извадете го крлежот со пинцета (самите или некој од вашето домаќинство) фаќајќи го што е можно поблиску до главата, до кожата и нежно извлекувајќи го од кожата и нанесувајќи антисептик. на кожата.
Не го покривајте крлежот со ништо (алкохол, крем, масло, лак за нокти, керозин и сл.) или не го „запалувајте“ со пламен, не го влечете нагло, не го стискајте или дробете, бидејќи тоа предизвикува грчеви. и излачуваат поголеми количества секрети и ако е заразен крлежот, предизвикувачкиот агенс на болеста полесно ќе навлезе во телото и пренеси инфекцијата. Не треба да контактирате со лекар, освен ако не се појави осип во рок од четири недели (најчесто во рок од 7 дена) по каснување од крлеж (црвенило на кожата во облик на прстен до овално што исчезнува во средината, еритема мигранс) и/или покачена температура и треска. Појавата на осип и/или температура и треска најверојатно е одраз на бактериска инфекција со бактерија (Borrelia burgdorferi) која успешно се лекува со антибиотици во временски интервал од две недели.
Доколку сами го отстранувате крлежот и тоа неуспешно го направите – дел од рилката заостанал во кожата, задолжително треба да се јавите на доктор! Местото на убодот од крлежот набљудувајте го најмалку еден месец. Појава на црвенило (erythema migrans) е аларм за итно јавување на доктор за понатамошен третман.