Метаболен синдром :Злото на модерното време

overweight man closeup of belly side view. put up shirt and pinch and clap a belly

Дебелината е тројно зголемена во последните 40 години.

Порциите на слатки и грицки денес се 20 до 100 пати поголеми отколку во 60-тите години на минатиот век. Иако звучи неверојатно, податоците на Светската здравствена организација откриваат загрижувачки последици. Имено, дебелината е тројно зголемена во последните 40 години во Европската Унија.

Пандемијата на коронавирус ги турна другите здравствени проблеми во втор план, а бројот на луѓе со прекумерна тежина само расте. Епидемијата на дебелина е глобален проблем кој нема да исчезне со чудесни диети или апчиња.

Ако погледнете околу себе, јасно е дека ситуацијата е сериозна. Дури 31 процент од машките деца и 29 проценти од девојчињата во Македонија имаат телесна тежина поголема од предвидената за нивната возраст. Од нив, 16% од машките и 13% од девојчињата се дебели. Ова го потврдуваат статистичките податоци за нутритивниот статус на децата на возраст од седум до осум години од Институтот за јавно здравје.

Достапност со еден клик

Живееме во време каде што сме на само еден клик од испораката на нашата омилена плескавица до нашиот праг. Кога ќе ја додадете вашата омилена серија, се што треба да направите е да го притиснете копчето и да се чувствувате удобно. Доколку овие активности се повторуваат секој ден, последиците може да бидат многу сериозни.

Омилените панталони кои стануваат премали, а потоа зголемен крвен притисок или шеќер се само дел од предупредувачките знаци. Кога овие фактори се комбинираат, се јавува проблем кој не треба да се игнорира.

Метаболички синдром е група на метаболички нарушувања кои се манифестираат како високо ниво на холестерол, покачен крвен притисок, акумулација на масно ткиво во абдоминалната област (абдоминална или централна дебелина), отпорност на инсулин, дислипидемија која се карактеризира со покачени нивоа на триглицериди и намален липопротеин со висока густина (HDL).

Според дефиницијата на Светската здравствена организација, метаболички синдром е состојба во која нивото на гликоза во крвта е покачено (≥6,0 mmol/L), заедно со два или повеќе од следниве критериуми:

дебелина: индекс на телесна маса (BMI) >30 kg/m2 или однос на половината и колковите (WHR) >0,90 кај мажите, >0,85 кај жените;

концентрација на серумски триглицериди ≥1,69 mmol/L и/или HDL холестерол <0,9 mmol/L кај мажи или <1,00 mmol/L кај жени;

покачен крвен притисок ≥140/90 mmHg.

Оваа група на здравствени состојби претставува една од најважните потешкотии за јавното здравје во развиените земји. Ако не се лекува, последиците може да бидат фатални. Затоа важноста на превенцијата е несомнена.

Лоши животни навики

Неурамнотежена исхрана, недостаток на сон, недостаток на физичка активност и изложеност на стрес е начин на живот кој придонесува за зголемена фреквенција на метаболички синдром. Во овој случај, генетското наследство не е клучно. Метаболичкиот синдром ги погодува и жените и мажите. Сепак, жените се разболуваат поретко бидејќи кај мажите масните клетки се акумулираат претежно во пределот на градите, половината и стомакот. Кај жените доминантната фигура е во облик на круша, па вишокот маснотии најмногу се акумулира во пределот на бутовите и половината.

Урамнотежената исхрана е клучот

Важно е да се нагласи дека метаболичкиот синдром не е болест туку состојба.

Целта на терапијата за метаболички синдром е да се коригираат метаболичките и кардиоваскуларните неправилности и да се подобри чувствителноста на инсулин. Индивидуалниот пристап кон пациентите е исклучително важен. Главната цел е губење на телесна маса, што на крајот ќе доведе до подобрување на целокупната здравствена состојба. Исхраната и физичката активност играат важна улога во ова. На овој начин се намалуваат сите други фактори на ризик за кардиоваскуларни заболувања. Дури и мало губење на тежината (5%) може значително да го подобри здравјето.

Најпознатиот модел на исхрана кој е тесно поврзан со метаболичкиот синдром е диетата DASH (Dietary Approaches to Stop Hypertension). Како што сугерира името, целта е да се намали крвниот притисок и телесната тежина. Високиот внес на овошје и зеленчук, цели зрна и млечни производи со малку маснотии се главната храна што ја консумираат пациентите. За да се спречи дијабетес тип 2, се препорачува храна со ниска содржина на масти, богата со влакна и јаглехидрати со низок гликемиски индекс. Еден од попознатите модели на исхрана е медитеранската исхрана.

Медитеранска исхрана

Нејзини главни компоненти се овошјето, зеленчукот, житариците, рибата и маслиновото масло. Антивоспалителни и антиоксидантни ефекти се само дел од придобивките кои оваа диета ги дава и на крајот успешно помага во борбата против дијабетес тип 2, дебелина и метаболички синдром.

Од истражувањето објавено во Журналот на Американскиот колеџ за кардиологија, кое вклучува мета-анализа на 50 студии (од 1994 до 2010 година), може да се прочитаат многу охрабрувачки резултати. Фокусот на студијата бил ефектот на медитеранската исхрана, а заклучокот бил дека таа благотворно делува на поединечните компоненти на метаболичкиот синдром.

Според податоците од 35 студии, медитеранската исхрана е поврзана со просечно намалување на обемот на половината за 0,43 сантиметри, зголемување на нивото на HDL холестерол за 1,17 mg/dcl, намалување на нивото на триглицериди за 6,14 mg/dcl, систолен и дијастолен крвен притисок за 2, 35 од 1,58 mm/Hg, нивоа на гликоза на гладно за 3,89 mg/dcl и HOMA за 0,45. Сосема е јасно дека воведувањето на медитеранската исхрана во секојдневниот живот на ризичните групи би имало позитивно влијание врз превенцијата на метаболичкиот синдром, намалувањето на телесната тежина и на крајот на подобрувањето на севкупниот квалитет на живот.

„Подобро е да се спречи отколку да се лекува“ е мудрата поговорка која треба да се следи во овој случај за да се избегнат несаканите компликации и секако да се продолжат многу животи.

Извор : Christina-Maria Kastorini, et.al. The Effect of Mediterranean Diet on Metabolic Syndrome and its Components. J Am Coll Cardiol, 2011; 57:1299-1313.