Како да се заштитиме себеси и другите од мајмунски сипаници ?

Old lady with monkeypox symptoms infographic illustration

Мајмунските сипаници се вирусно заболување предизвикано од вирус кој е сличен на вирусот на сипаници, но не се шири меѓу луѓето толку ефикасно и има помала стапка на смртност од малите сипаници.

Природниот резервоар на вирусот најверојатно се некои видови верверички и други глодари во дивината во земјите од Централна и Западна Африка. Иако болеста се нарекува мајмунска сипаница, се чини дека мајмуните не се резервоар на вирусот, туку случајно се инфицираат, исто како и луѓето, со контакт со други животни и нивните секрети. Болеста се пренесува на луѓето во контакт со секрет на болни животни преку мукозните мембрани или оштетената кожа на човекот. Може да се пренесе и со каснување или гребење на болно животно.

Болеста може да се пренесе од човек на човек преку капки (близок контакт) и контакт со кожни промени кои се јавуваат кај пациентот. Кај луѓето, болеста најчесто се јавува во руралните области во некои земји од централна и западна Африка ( Конго, Нигерија).

Од средината на мај 2022 година, забележано е значително зголемување на бројот на заболени од мајмунски сипаници надвор од ендемичните земји, кај луѓето кои не патувале во ендемични земји. На 21 јули 2022 година, Светската здравствена организација ја прогласи епидемијата на мајмунски сипаници за закана за јавното здравје од меѓународно значење. Засега, мнозинството од сите заболени се мажи кои се идентификуваат како мажи кои имаат секс со мажи. Се пренесува со близок контакт и секој што е во близок контакт со болно лице може да се зарази и да се разболи.                                                                                                                                                    Симптоми и третман                                                                                                                

Инкубацијата на болеста обично е 6-13 дена, а може да се движи од 5 до 21 ден.

Според собраните податоци за пациентите во сегашната епидемија надвор од ендемските земји, клиничката слика често отстапува од онаа вообичаена во ендемските области.

Во ендемските земји, болеста обично започнува со продромална фаза која се карактеризира со замор, треска, главоболка, болки во мускулите и грбот, а исто така може да бидат присутни и болки во грлото. По еден до три дена се појавува осип кој се шири центрифугално, почнувајќи од лицето и се спушта до трупот,екстремитетите, а може да започне од местото на навлегување на вирусот во телото. Во случај на дисеминиран осип, дланките и стапалата исто така се засегнати. Може да бидат присутни и лезии на мукозната мембрана на устата и очите (енантем). Осипот може да биде со јадеж и  болен, а со почетокот на осипот се појавува болна лимфаденопатија.    Кај пациенти во неендемични земји, продромалните симптоми често се отсутни или најпрво им претходи осип кој е често атипичен – само неколку лезии и/или ограничени на гениталниот или перианалниот регион, а присутните лезии можат да бидат во различни фази на развој, од макула, преку папула, везикула и пустули до кора.

Обично, осипот еволуира од макула, папула, везикула и пустула до кора.

Третманот е симптоматски и во повеќето случаи болеста поминува за две до четири недели.

Како можам да се заштитам себеси и другите од мајмунски сипаници?

Засегнатото лице треба да остане изолирано за време на траењето на болеста додека крастите, кои се дел од осипот, не паднат. За време на изолацијата, болното лице треба да остане во посебна просторија и не смее да дели предмети со другите членови на домаќинството (на пр. облека, постелнина, крпи, прибор за јадење, чинии, чаши). Исто така, треба да се воздржите од сексуална активност и близок физички контакт додека не се смири осипот.

Посебно, треба да се избегнува близок контакт со луѓе со ослабен имунолошки систем, мали деца, бремени жени и, како мерка на претпазливост, со домашни миленици.

Блиските контакти на болното лице треба да го следат нивното здравје во период од 21 ден од последниот контакт со болното лице, што вклучува мерење на телесна температура два пати на ден и во случај на симптоми да се обрати кај надлежниот лекар или епидемиолог кој врши здравствен надзор. на лицето идентификувано како близок контакт со пациентот. Исто така, во овој период (здравствен надзор) треба да избегнуваат близок физички контакт со мали деца, трудници и имунокомпромитирани лица, бидејќи тоа се групи со зголемен ризик од потешки форми на болеста.

Членовите на семејството и луѓето кои се грижат за болното лице не смеат да ги допираат промените на кожата со голи раце, туку треба да носат ракавици за еднократна употреба и да одржуваат хигиена на рацете (миење и дезинфекција). Се препорачува да носат маска кога се во близина на болни луѓе. Во просторијата каде што престојува болното лице, за време на болеста не користете правосмукалка, не чистете суво, не користете вентилатор. Чистењето на просторијата треба да се врши со влажна крпа со вообичаените средства за чистење, а повремено површините треба да се дезинфицираат за време на болеста и по завршувањето на болеста. Облеката и постелнината на пациентот треба внимателно да се стават без да се крева прашина во најлонска кеса додека не се измијат. Со облеката и постелнината на болното лице треба да се ракува со ракавици и маска.