За спас на стапалата кај дијабетичари

Проф. д-р. Вилма Урбанчич-Рован е вонреден професор по интерна медицина на Медицинскиот факултет во Љубљана.Работи во Универзитетскиот клинички центар во Љубљана на клиничкиот оддел за ендокринологија, дијабетес и метаболни заболувања. Таа е раководител на болничкиот Оддел за дијабетес. Со дијабетско стапало се занимава од почетокот на кариерата, на Универзитетот за применети науки во Љубљана од 1990 година од кога постои Амбулантна клиника за дијабетско стапало. Во 1996 година, Словенија ја формираше Националната работна група за дијабетично стапало.

Во интервју за хрватски портал професорката изјавува:

„Преку Националната група реализиравме многу значајни проекти. Еден од проектите беше формулирање на содржината на превентивен преглед за стапалото. Поставивме база на податоци и оттогаш редовно се вршат превентивни прегледи на стапалата не само во Љубљана, туку и во клиниките за дијабетес низ Словенија. Превентивниот аспект е еден сегмент, а другиот сегмент од нашата работа е лекувањето. Тоа подразбира работа со оние пациенти кои имаат чир на нозете“.

“Најголем проблем, не само во Словенија, туку и во цела источна Европа, е немањето професионални профили кои би работеле со пациенти со дијабетско стапало. Станува збор за профилот на здравствените работници, кој во западниот свет го нарекуваат подијатри. Никаде ги нема освен во Западна Европа и Северна Америка. Бидејќи немаме луѓе специјализирани за проблеми со дијабетично стопало, за нив се грижат медицински сестри, лекари на примарно, секундарно и терциерно ниво. За оние сосема обични работи како што се враснати нокти и хиперкератоза, пациентите често одат кај педикир кои не знаат многу за дијабетесот и за сите опасности што се закануваат кога нешто не се прави како што треба.

Оние пациенти кои имаат нарушувања на артериската циркулација се особено изложени на ризик. Кога одат на педикир ако нешто се случи, ако има повреда или расекотина, многу брзо може да стане инфекција или гангрена и човекот да ја изгуби ногата. Дијабетското стапало е пред се нешто што лежи помеѓу специјалностите, што би значело дека само еден човек никогаш не може да се грижи за се што треба да се направи. Затоа е важна соработката помеѓу различни специјалисти. Меѓутоа, соработката меѓу различни специјалисти не е доволна, таа мора да биде и оркестрирана, а на секој оркестар му треба диригент, како што на секоја армија и е потребен генерал кој ги координира активностите на сите овие специјалности. Ова е единствениот начин да се направи третманот правилно. Зборувам за секундарно и терциерно ниво, соработка помеѓу дијабетолози, хирурзи и васкуларисти. По многу труд, сега работиме како добро воспоставен механизам бидејќи секој од овие тројца знае кога има пациент со дијабетско стапало дека вниманието треба да биде насочено кон метаболизмот, протокот на крв и можни инфекции. Пациентот без проблем циркулира меѓу овие специјалисти.”

За модерната медицина и терапија за вакви пациенти вели :

Не постои магичен лек. Превенцијата е важна. Штом човек има чир, тогаш се важни неколку работи. Првиот е олеснување. Не постојат облоги кои сами би го компензирале олеснувањето. На овие пациенти им е потребен удобен чевел кој ќе го ублажи местото каде што се наоѓа чирот и дури тогаш раната може да зарасне. Друга работа е контрола на инфекцијата. Третата работа е артериската циркулација. Ова е местото каде што напредокот е најзначаен. Кога завршив факултет, тогаш можеше да се оперираат само големите артерии во бутот. Сега може да се исчистат многу тенките артерии кои одат кон стапалото, што е многу важно за луѓето со дијабетес. Кај овие пациенти примарно се зафатени артериите под коленото, кои се потенки од горенаведените. Сега кога имаме можност да работиме на овие помали артерии, многу е направено. Многу помалку нозе се ампутирани токму поради процедурите за реваскуларизација.

За профил на пациент кој има лош исход :

Тоа се пациентите на кои не може да им се објасни зошто се развиваат проблеми. Честопати не е лесно да се објасни. Губењето на чувството на болка е повеќе или помалку слично како кога не гледаме добро, но кога не гледаме јасно е дека ни требаат очила. Кога не се чувствуваме добро, не разбираме. На пример, кога ќе облечеме премали чевли, ако нервите ни се добри, тогаш боли и земаме поголема. Кога нервите не се во ред, болка  чувствуваме само кога облекуваме чевли кои се две големини помали.

Често гледаме луѓе кои ги мијат нозете во топла вода и изгоруваат, а кога ќе ги прашаме што се случило не се сигурни бидејќи водата им изгледала млака. Уште полошо е кога ќе добијат чир на ногата, а не сфаќаат дека е нешто сериозно бидејќи не чувствуваат болка сеуште пешачат , бидејќи тоа не им пречи, можат да пешачат цел ден.

Главна порака до специјалистите по семејна медицина :

Соблечете ги чевлите и чорапите! Само тоа. Не ви требаат никакви софистицирани уреди, само треба да погледате и со прстите да ги почувствувате  стапалата и веднаш ќе знаете дали се топли или ладни. Можете исто така да тестирате користејќи го таканаречениот Ipswich Touch Test. Тоа е тест за дијагностицирање на губење на заштитната чувствителност и може да се направи со монофиламент – но не секогаш го имаме со нас.

Секогаш го имаме прстот со нас. Кога допираме со прст во ногата, пациентот не треба да не гледа, туку треба да ги затвори очите. Ако почувствува , тогаш сè е во ред – тој има протективен сензибилитет. Мојот став е дека секој може да работи на минимално ниво без никакви помагала.