Падот е настан кој води до ненадејно и неочекувано заземјување на лице на подот или на пониско ниво од она на кое се наоѓал..
КОЈ ИМА ЗГОЛЕМЕН РИЗИК ОД ПАДОВИ ?
Секое лице кое ќе доживее пад е изложено на ризик од повреда. Возраста, полот и здравјето на поединецот може да влијаат на видот и сериозноста на повредата.
Возраста е еден од клучните фактори на ризик за падови. Постарите луѓе имаат тенденција да доживувеат посериозна повреда од пад, а ризикот се зголемува со возраста, и е последица на комбинираното дејство на физиолошките промени кои настануваат поради стареењето и несоодветна околина за постарите луѓе.
Во сите возрасни групи, двата пола се изложени на ризик од паѓање, но фаталните падови се почести кај мажите, што се објаснува со почестото практикување на ризични однесувања како и извршувањето на работните места под зголемен ризик.
Децата се исто така изложени на висок ризик од паѓање. . Истражувачки по природа, детето ќе биде изложено на ризик да падне речиси секој ден, понекогаш и неколку пати на ден – без разлика дали паѓа од полица , од рамка за качување на игралиштето, од дрво во дворот или паркот. Можностите се бескрајни и им задаваат на родителите постојана главоболка. Поголемиот дел од падовите кај децата завршуваат без последици или детето е само полесно повредено. Сепак, треба да се има предвид дека падовите кај бебињата и малите деца може да доведат до сериозни последици.Многу фактори влијаат на ризикот од паѓање кај децата. Иако е нормално малите деца да паѓаат кога учат да лазат, да одат или да трчаат, паѓањата од височина и надолу по скали имаат најголем потенцијал да предизвикаат повреда или смрт. Фаталните исходи од падови се најчести кај доенчињата и малите деца
Паѓањата се чести и во адолесценцијата, особено оние од голема возраст ,висини за време на работа или игра, а често се предизвикани од влијанието и притисокот на врсниците. Момчињата се повеќе склони кон повреди од пад во споредба со девојчињата, а разликата во нивното однесување и активности придонесува за зголемен ризик.
Социјалната средина, исто така, влијае на зачестеноста. Во оваа смисла, сиромаштија, повеќечлени домаќинства, самохрани родители, невработеност, неискуство на мајката, ниско ниво на образование на родителите и несоодветен пристап до здравствена заштита, се околности кои значително придонесуваат за пошироката слика -ризик од повреда поради падови.
Друг важен фактор кој го зголемува ризикот од паѓање кај децата се одредени медицински состојби како што се епилепсија или инвалидитет.
Небезбедната опрема за бебиња и деца е уште еден фактор на ризик за повреда од падови. Колички, столчиња за хранење, креветчиња се примери на опрема што може да го зголеми ризикот од паѓање кај доенчиња и мали деца.
Кај постарите деца и адолесцентите опрема со зголемен ризик вклучува кревети, спортска опрема (ролери, трамболини, лулашки, итн.), опрема за игралиште.
Други фактори на ризик:
- професии кои вклучуваат работа на поголема височина или во
други опасни состојби;
- злоупотреба на алкохол и други психоактивни супстанции;
- несакани ефекти од земање лекови (особено комбинација од 3 или повеќе лекови),
- физичка неактивност и губење на рамнотежа, особено кај постари лица;
- слаба подвижност, слух и вид, особено кај корисниците на домови за стари лица или установи за хронична нега;
небезбедна средина – структурни опасности во внатрешноста на зградата или куќата (небезбедни прозорци, балкони и скали); слабо осветлување на улиците или зградите; незаштитени платформи, отворени шахти, лошо одржувани тротоари, високи дрвја итн.
Падот често може да предизвика психолошка траума дури и без физичко оштетување, особено кај постарите лица.
Истражувањата го опишуваат т.н „циклус на страв од паѓање“, каде што по паѓањето кај постарите луѓе се развива голем страв да не паднат повторно, што ги ограничува нивните секојдневни активности.
Последица на оваа состојба е намалување на нивната физичка кондиција, мобилност и рамнотежа, како и намалување на социјалните контакти и задоволството од секојдневниот живот. Страв од пад го зголемува ризикот од нов пад.
ПАДОТ МОЖЕ ДА СЕ СПРЕЧИ!
Еве неколку едноставни работи што можете да ги направите за да го минимизирате ризикот од паѓање.
Разговарајте со вашиот лекар!
Замолете го да го процени вашиот ризик од паѓање , да провери дали вашите лекови можат да предизвикаат вртоглавица или поспаност.
Движете се!
- Пешачете најмалку 30 минути дневно.
- Правете вежби за сила и рамнотежа.
- Правете вежби за координација и мобилност на зглобовите.
Проверете го видот!
Избегнувајте ризични однесувања! (употреба на алкохол и други психоактивни супстанции)
Чувајте го вашиот животен простор уреден!
- Отстранете ги или прицврстете ги сите делови од мебел што можат да се движат лесно да се превртат.
- Отстранете ги сите килими и теписи што се лизгаат
- Скалите треба да бидат проодни,
- Ставете на плочките во бањата и во кадата/туш кабината подлоги кои не се лизгаат.
- Додадете огради внатре и надвор од кадата или тушот и до тоалет.
- Поставете соодветно осветлување во сите простории.
- Носете соодветна облека и обувки што ќе ви овозможат непречено движење.
СПОРТУВАЈ НА БЕЗБЕДЕН НАЧИН
За време на спортски и рекреативни активности соодветна заштитна опрема – ако возите велосипед, скии или сноуборд, треба да користите кацига, и со ролери соодветни заштитници за раце и нозе итн.
ПОСЕБНО ВНИМАНИЕ: ДЕЦА И МАЛИ ДЕЦА
- Никогаш не го оставајте детето без надзор во пресоблекувалната!
- Ако користите лулка, основата на која е прикачена мора бидете доволно стабилна.
- Креветот мора да биде со соодветна длабочина и со ограда, најмалку 60 см (од горниот раб на душекот до врвот на оградата) за да се спречи детето да падне.
- На страните на креветот не смее да има шипки на кои може да стапне мало дете
Дозволете им на ДЕЦАТА ДА ИГРААТ БЕЗБЕДНО
- Паѓањата на игралиште се најчестиот вид на паѓање!
- Проверете ја исправноста на опремата на игралиштето .
- Отстранете од игралиштето сè што детето може да сопне (камења, стапчиња, итн.).
- Погрижете се вашите деца да ја користат опремата за игра во согласност со возраста и физичката подготвеност.
- Доколку имате можност, изберете игралиште со помека површина.
ШТО ДА СЕ ПРАВИ КОГА СЕ СЛУЧУВА ПАД?
- Ако сте паднале, најважно е да ја задржите присебноста!
- Смирете го другиот што паднал со допир и зборови.
- Ставете ладна облога или мраз на повредената област (завиткано во крпа или марамче).
- Ако се јави силна болка во ногата или раката при пад, неможност или тешкотии при движење и на местото на ударот има изразен оток, треба да се размислува за постоење на истегнување, дислокации или фрактури.
Ако дојде до расек за време на падот – обични површинските рани може да се измијат со сапун и вода за да се отстрани нечистотијата.
- Ако има крварење – треба да се прекине.
- Ако имало повреда на главата за време на падот, но не до губење на свеста, внимателно следете го однесувањето на следните 48 часа, со цел да се забележат необични знаци кои може да укажуваат постоењето на сериозна повреда.
Кога да побарате медицинска помош?
Побарајте професионална медицинска помош ако сте дома или други забележуваат некој од следниве знаци или симптоми:
- поспаност или тешкотии со будење
- вртоглавица,
- гадење и повраќање,
- болка во главата, вратот или грбот,
- неможност за нормално одење, свиткување на ногата или раката или присуство на силна болка при движење или на местото на ударот,
- проблеми со видот (неможност за нормално фокусирање очи, двојни слики, стеснето видно поле итн.)
ВЕДНАШ ПОВИКАЈТЕ ИТНА МЕДИЦИНСКА ПОМОШ:
Ако лицето е во несвест и не дава знаци на живот, потребно е веднаш да се започне со кардиопулмонална реанимација и што е можно поскоро повикајте итна медицинска помош (194)
( Извор: Градски Завод за јавно здравје Белград 2022 )